Checkerboard Film Foundation (A Britannica Publishing Partner)Bekijk alle video’s bij dit artikel
Kubisme, zeer invloedrijke beeldende kunststijl van de 20e eeuw die voornamelijk werd gecreëerd door de kunstenaars Pablo Picasso en Georges Braque in Parijs tussen 1907 en 1914. De kubistische stijl legde de nadruk op het platte, tweedimensionale oppervlak van het beeldvlak en verwierp de traditionele technieken van perspectief, verkorting, modellering en clair-obscur en weerlegde de aloude theorieën dat kunst de natuur moest imiteren. Kubistische schilders waren niet gebonden aan het kopiëren van vorm, textuur, kleur en ruimte. In plaats daarvan presenteerden zij een nieuwe werkelijkheid in schilderijen die radicaal gefragmenteerde objecten afbeeldden.
Het Kubisme ontleent zijn naam aan opmerkingen van criticus Louis Vauxcelles, die het werk Huizen bij L’Estaque uit 1908 van Braque spottend omschreef als bestaande uit kubussen. In Braque’s schilderij doen de volumes van de huizen, de cilindrische vormen van de bomen en het bruin-groene kleurenschema denken aan de landschappen van Paul Cézanne, die de kubisten in hun eerste fase van ontwikkeling (tot 1909) sterk inspireerden. Het was echter Les Demoiselles d’Avignon, geschilderd door Picasso in 1907, dat de voorbode was van de nieuwe stijl; in dit werk worden de vormen van vijf vrouwelijke naakten gebroken, hoekige vormen. Net als in de kunst van Cézanne wordt het perspectief weergegeven door middel van kleur, waarbij de warme roodbruine kleuren oprukken en de koele blauwe kleuren zich terugtrekken.
gwen
De ontwikkeling van de beweging van 1910 tot 1912 wordt vaak aangeduid als Analytisch Kubisme. In deze periode ging het werk van Picasso en Braque zoveel op elkaar lijken dat hun schilderijen bijna niet meer van elkaar te onderscheiden zijn. Analytisch kubistische schilderijen van beide kunstenaars tonen het afbreken, of analyseren, van de vorm. Picasso en Braque hadden een voorkeur voor rechthoekige en rechtlijnige constructies, hoewel sommige delen van hun schilderijen soms sculpturaal lijken, zoals in Picasso’s Meisje met een Mandoline (1910). Ze vereenvoudigden hun kleurenschema’s tot een bijna monochrome schaal (tinten bruin, bruin, grijs, crème, groen of blauw genoten de voorkeur) om de kijker niet af te leiden van de primaire interesse van de kunstenaar – de structuur van de vorm zelf. Het monochrome kleurenschema was geschikt voor de presentatie van complexe, meervoudige aanzichten van het object, dat werd gereduceerd tot overlappende ondoorzichtige en transparante vlakken. Deze vlakken lijken zich voorbij het oppervlak van het doek te bewegen in plaats van terug te gaan in de diepte. Vormen zijn over het algemeen compact en dicht in het centrum van een analytisch kubistisch schilderij, en worden groter naarmate ze diffuser worden naar de randen van het doek, zoals in Picasso’s Portret van Ambroise Vollard (1909-10). In hun werk uit deze periode combineerden Picasso en Braque vaak representatieve motieven met letters; hun favoriete motieven waren muziekinstrumenten, flessen, kruiken, glazen, kranten, en het menselijk gezicht en figuur.
De belangstelling voor dit onderwerp ging door na 1912, tijdens de fase die over het algemeen wordt aangeduid als het Synthetisch Kubisme. Werken uit deze fase benadrukken de combinatie, of synthese, van vormen in het beeld. Kleur speelt een sterke rol in deze werken; vormen blijven weliswaar fragmentarisch en plat, maar zijn groter en decoratiever. Gladde en ruwe oppervlakken kunnen met elkaar contrasteren, en vaak worden vreemde materialen, zoals kranten of tabaksverpakkingen, op het doek geplakt in combinatie met geschilderde vlakken. Deze techniek, die bekend staat als collage, benadrukt de verschillen in textuur en stelt tegelijkertijd de vraag wat werkelijkheid is en wat illusie.
W hoewel Picasso en Braque worden gecrediteerd voor het creëren van deze nieuwe visuele taal, werd deze overgenomen en verder ontwikkeld door vele schilders, waaronder Fernand Léger, Robert en Sonia Delaunay, Juan Gris, Roger de la Fresnaye, Marcel Duchamp, Albert Gleizes, en Jean Metzinger. Hoewel voornamelijk geassocieerd met schilderkunst, oefende het kubisme ook een diepgaande invloed uit op de beeldhouwkunst en architectuur van de 20e eeuw. De belangrijkste kubistische beeldhouwers waren Alexander Archipenko, Raymond Duchamp-Villon, en Jacques Lipchitz. De overname van de kubistische esthetiek door de Zwitserse architect Le Corbusier wordt weerspiegeld in de vormen van de huizen die hij ontwierp in de jaren 1920.