Heading

Oorspronkelijke redactie – Dana Johnston van Bellarmine University’s Pathophysiology of Complex Patient Problems project.

Top Contributors – Dana Johnston, Kim Jackson, Elaine Lonnemann, Dave Pariser en Erin Shinkle

Definition/Description

Hyperthyreoïdie, vaak thyrotoxicose genoemd, is een aandoening die optreedt wanneer de schildklier te grote hoeveelheden thyroxine (T4) en/of triiodothyronine (T3) afscheidt. T4 en T3 zijn schildklierhormonen die verantwoordelijk zijn voor het reguleren van het basaal metabolisme van een persoon en het verhogen van de metabolische activiteit en eiwitsynthese . Een teveel aan schildklierhormoon leidt tot een verhoogde stofwisselingssnelheid, die bijna elk systeem in het lichaam beïnvloedt .

Prevalentie

Hyperthyreoïdie komt vier keer zo vaak voor bij vrouwen. Vrouwen tussen 20-40 jaar hebben zelfs een grotere kans om deze ziekte te krijgen. De ziekte van Graves, een auto-immuunziekte, is de meest voorkomende vorm van hyperthyreoïdie en komt in ongeveer 85% van de gevallen voor.

Karakteristieken/Klinische presentatie

Mensen met hyperthyreoïdie kunnen zich presenteren met een verscheidenheid aan symptomen, afhankelijk van de leeftijd van de persoon, de hoeveelheid overtollige hormonen, de periode dat de persoon ziek is geweest, en de aanwezigheid van een comorbide aandoening . Het is vaak moeilijk de ziekte bij oudere volwassenen op te sporen, omdat zij niet veel van de typische tekenen en symptomen vertonen. In plaats daarvan lijken ze vaak andere ziekten te hebben, zoals hartaandoeningen, depressie of dementie. Ouderen gedragen zich ook eerder apathisch dan hyperactief en hebben vaker hart- en vaatproblemen. Naast tachycardie, vermoeidheid en gewichtsverlies, die vaak voorkomen bij volwassenen ouder dan 70 jaar, vertonen mensen jonger dan 50 jaar hyperactieve reflexen, verhoogde transpiratie, warmte-intolerantie, tremor, nervositeit, polydipsie, zwakte, verhoogde eetlust, dyspnoe, en gewichtsverlies ondanks normale voedselinname. Vrouwen kunnen ook een verandering in hun menstruatiecyclus opmerken. Emoties kunnen ook worden beïnvloed, waardoor iemands stemmingen kunnen wisselen tussen een euforische toestand en hyperactief gedrag tot depressiviteit en waanvoorstellingen.

De ziekte van Graves

Naast de eerder genoemde verschijnselen en symptomen zijn twee belangrijke kenmerken van mensen met de ziekte van Graves: een vergrote schildklier (goiter) en exophthalmos, dat bij ongeveer 50% van de mensen met de ziekte voorkomt. Exophthalmos is een abnormale uitstulping van de ogen die optreedt als weefsel en spieren achter het oog ontstoken raken, waardoor de oogleden zich terugtrekken. Graves’ dermopathie, ook wel pretibiaal myxoedeem genoemd, is een zeer zeldzame aandoening die, indien gezien, bijna altijd voorkomt bij patiënten met ernstige Graves’ ophthalmopathie. De aandoening verschijnt als roodheid en zwelling van de huid, het meest gezien op de scheenbenen en het dorsum van de voet.

]

Dermopathie van Graves bij vijf patiënten.

Thyroid Storm

Bij een patiënt met onbehandelde, onjuist behandelde, of niet gediagnosticeerde hyperthyreoïdie kan een stressvolle situatie, zoals een operatie, bevalling, MI, longembolie, of overdosis medicatie, een acute episode van schildklieroveractiviteit veroorzaken. Deze gebeurtenis staat bekend als thyroïd storm, een zeldzame complicatie van hyperthyreoïdie die wordt gekenmerkt door hoge koorts, tachycardie, dehydratie, delirium en extreme prikkelbaarheid.

Musculoskeletale manifestaties

Chronische periarthritis en calcific tendinitis worden ook in verband gebracht met hyperthyreoïdie. Ze hebben beide de neiging om in de schouder op te treden, waardoor de ROM van een persoon beperkt wordt, wat kan uitmonden in kapselontsteking. Deze aandoeningen komen beide veel voor bij mensen met een endocriene ziekte. Zodra de onderliggende hyperthyreoïdie is behandeld, zal chronische periarthritis meestal ook oplossen.

Bij ongeveer 70% van de mensen met hyperthyreoïdie treedt zwakte op in de proximale spieren, zoals de heupen, wat gepaard gaat met myopathie. Spierkracht keert over het algemeen terug na twee maanden behandeling. Spieratrofie zal een langere periode nodig hebben om te herstellen .

Geassocieerde Co-morbiditeiten

• Congestief hartfalen
• Coronaire hartziekte
• Syndroom van Sjogren
• Reumatoïde artritis
• Psoriatische artritis
• Chronische periarthritis
• Myasthenia gravis

Medicijnen

Antithyroïde geneesmiddelen: methimazol (Tapazole®) of propylthiouracil (PTU)

Bètablokkers

Bètablokkers zoals propranolol worden vaak gebruikt om de adrenerge symptomen van hyperthryoïdisme te behandelen, zoals tachycardie, hartkloppingen, warmte-intolerantie en angstgevoelens. Bètablokkers worden gebruikt als eerstelijnsbehandeling vóór chirurgie, radioactief jodium en antithyroïdica. Ze worden ook gebruikt voor kortdurende therapie bij zwangerschap. Deze medicatie moet met voorzichtigheid worden gebruikt bij ouderen, patiënten met hartaandoeningen, COPD, of astma. Calciumkanaalblokkers kunnen ook worden gebruikt om de hartslag te verlagen bij patiënten die geen bètablokkers kunnen verdragen.

Iodiden

Iodiden blokkeren de omzetting van T4 in T3 en remmen de afgifte van schildklierhormoon. Ze worden soms gebruikt voor een operatie of tijdens de zwangerschap als andere medicijnen niet werken of gecontra-indiceerd zijn. Ze worden ook gebruikt in combinatie met antithyroïd medicijnen om amiodarone geïnduceerde hyperthyreoïdie te behandelen. Jodiden worden niet routinematig gebruikt om hyperthyreoïdie te behandelen vanwege de paradoxale toename van de hormoonafgifte die kan optreden bij langdurig gebruik. Complicaties van jodiden zijn onder meer dat ze de reactie op radioactief jodium kunnen verstoren en dat ze de tijd kunnen verlengen die nodig is om een normale schildklierspiegel te bereiken met antithyroïdica.

Diagnostische tests/Labwaarden

De diagnostische workup begint met een test van het schildklierstimulerend hormoon (TSH) niveau. Hyperthyreoïdie gaat normaal gesproken gepaard met onderdrukt TSH, met uitzondering van TSH-secreterende hypofyse-adenomen. Bij milde hyperthyreoïdie is T4 normaal, maar T3 verhoogd. Wanneer T3 verhoogd is, staat dit bekend als toxicosis en gaat het bijna altijd vooraf aan de ziekte van Graves. Wanneer de testresultaten onzeker zijn, kan het meten van de radioactieve jodiumopname (RIU) de aanwezigheid van hyperthyreoïdie bevestigen en een onderscheid maken tussen de oorzaken van hyperthyreoïdie. RIU-onderzoeken zijn verhoogd bij de ziekte van Grave en nodulaire thyrotoxicose, maar zijn zeer laag bij mensen bij wie de hyperthyreoïdie wordt veroorzaakt door thyreoïditis.

Algoritme voor het diagnosticeren van hyperthyreoïdie. (TSH = thyroïd-stimulerend hormoon; T4= thyroxine; T3= triiodothyronine.)

Oorzaken

De meest voorkomende oorzaak van hyperthyreoïdie is de ziekte van Grave, die verantwoordelijk is voor ongeveer 85 procent van de gevallen. Het is een auto-immuunziekte waarbij een antilichaam dat tegen de receptor van het schildklierstimulerend hormoon (TSH) werkt, een verhoging van de T4-productie veroorzaakt. Andere oorzaken van hyperthyreoïdie zijn onder meer:

• Toxische multinodulaire struma: Komt voor in ongeveer 5% van de gevallen in de V.S. Het komt veel vaker voor in landen waar een jodiumtekort meer voorkomt. Deze aandoening komt meestal voor bij mensen ouder dan 40 jaar die al langere tijd een struma hebben.
• Toxisch adenoom: Deze aandoening komt ook zelden voor in de VS. Het komt veel voor bij de jongere bevolking in landen met een jodiumtekort.
• Schildklierontsteking: Ontsteking van de schildklier
• Subacute thyroiditis treedt vaak op na een virale ziekte. De symptomen verdwijnen meestal na acht maanden, en kunnen bij sommige mensen herhaaldelijk optreden.
• Lymfocyctische en postpartum thyroiditis zijn beide soorten thyroiditis die van korte duur zijn. Postpartum thyroiditis komt voor bij ongeveer 5-10% van de vrouwen in de eerste 3-6 weken na de bevalling. Het is gebruikelijk dat een persoon kort hypothyreoïdie ervaart voordat de aandoening oplost.
• Behandeling geïnduceerd: Jodium, Amiodarone, Schildklierhormoon
• Tumoren

Systemische Betrokkenheid

Sytemische Manifestaties van Hyperthyreoïdie

Centraal zenuwstelsel	Cardiovasculair	Integumentair	Oculair	Gastro-intestinaal	Genitourinair
– Trillen – Irriteerbaar – Labiele emoties – Spierzwakte en myopathie – Verhoogde DTR – Verhoogde motorische activiteit – Vermoeidheid	– Tachycardie – Hartkloppingen – Zwakte ademhalingsspieren – Verhoogd RR en HR – Lage bloeddruk – Hartfalen	– Chronische periartritis – Verwijdde haarvaten – Warmte-intolerantie – Broos haar – Onycholyse -Pretibiaal myxoedeem	– Exophthalmos – lichtgevoeligheid – verlies van gezichtsvermogen – zwakke extraoculaire spieren	– Verhoogd metabolisme/gewichtsverlies gewichtsverlies – Verhoogde peristaltiek – Diarree – Dysphagie	– Polyurie – Amenorroe – Vrouwelijke onvruchtbaarheid – Miskraam

Medische behandeling

De aanpak van hyperthyreoïdie is afhankelijk van de oorzaak van de ziekte, de ernst van de symptomen van de patiënt, en de aanwezigheid van andere medische aandoeningen. De drie belangrijkste behandelingen zijn medicatie tegen schildklierontsteking, radioactief jodium, en chirurgie. Ook bètablokkers en jodiden kunnen als aanvullende behandeling worden gebruikt.

Antischildkliermedicijnen: Methimazol (Tapazole®) of propylthiouracil (PTU)

Antithyroïdica werken door het vermogen van de schildklier om nieuw schildklierhormoon aan te maken, te blokkeren. Deze geneesmiddelen zijn de therapiekeuze tijdens zwangerschap of borstvoeding, voor kinderen jonger dan 12 jaar, voor mensen met ernstige ziekte van Graves, en als voorbehandeling voor oudere volwassenen, hartpatiënten, of patiënten met toxisch nodulair of multinodulair struma vóór radioactief jodium of een operatie. Bij ongeveer de helft van de mensen die met antithyroïdica worden behandeld, treedt later opnieuw hyperthyreoïdie op. De recidieffrequentie is hoger bij rokers, patiënten met grote struma’s en patiënten met positieve schildklierstimulerende antilichaamspiegels aan het eind van de behandeling. Belangrijke bijwerkingen zijn reumatoïde-achtige artritis en agranulocytose, die gewoonlijk verdwijnen na 10 dagen stoppen met het medicijn. Minder belangrijke bijwerkingen zijn huiduitslag, koorts, gastro-intestinale effecten en gewrichtspijn. Leverbeschadiging is een andere zeer zeldzame bijwerking.

Radioactief jodium

Een andere manier om hyperthyreoïdie te behandelen is het beschadigen of vernietigen van de schildkliercellen die schildklierhormoon maken. Radioactief jodium (RAI) wordt aanbevolen als eerstelijnstherapie bij iedereen ouder dan 18 jaar die niet zwanger is. RAI heeft een genezingspercentage van 80% bij één enkele dosis. Dit hoge genezingspercentage heeft ertoe geleid dat nu ongeveer 70% van de volwassenen in de Verenigde Staten deze vorm van behandeling krijgt. Soms blijven patiënten hyperthyroïd en wordt een tweede radiojoodbehandeling gegeven. In de meeste gevallen ontwikkelt zich echter binnen het eerste jaar na de behandeling hypothyreoïdie. Uiteindelijk zal de schildklier normaliseren met vervangende therapie bestaande uit een schildklierhormoonsupplement dat eenmaal daags wordt ingenomen. Bijwerkingen van RAI zijn voorbijgaande nekpijn, blozen en verminderde smaak.

Chirurgie

Partiële of subtotale thyroïdectomie is een effectieve manier om hyperthyreoïdie veroorzaakt door de ziekte van Graves en enkelvoudige of multinodulaire thyrotoxicose te behandelen. Het wordt ook gebruikt wanneer andere behandelingsopties falen of gecontra-indiceerd zijn. Idealiter wordt een klein deel van de werkende schildklier achtergelaten om permanente hormoonvervanging te vermijden. Complicaties van de operatie zijn onder meer schade aan de bijschildklieren, wat leidt tot hypocalcemie, en schade aan de zenuwen die uw stembanden aansturen, waardoor uw stem hees wordt.