Als uw arts bij een bekkenonderzoek iets verdachts vindt, of als u symptomen heeft die op eierstokkanker kunnen wijzen, zal uw arts u onderzoeken en tests aanraden om de oorzaak te vinden.
Medische voorgeschiedenis en lichamelijk onderzoek
Uw arts zal naar uw medische voorgeschiedenis vragen om meer te weten te komen over mogelijke risicofactoren, waaronder uw familiegeschiedenis. Ook zal hij u vragen of u klachten heeft, wanneer deze zijn begonnen en hoe lang u ze al heeft. Uw arts zal waarschijnlijk een bekkenonderzoek doen om te controleren op een vergrote eierstok of tekenen van vocht in de buik (ascites genaamd).
Als er reden is om te vermoeden dat u eierstokkanker hebt op basis van uw symptomen en/of lichamelijk onderzoek, zal uw arts een aantal tests bestellen om verder te controleren.
Overleg met een specialist
Als de resultaten van uw bekkenonderzoek of andere tests erop wijzen dat u eierstokkanker hebt, hebt u een arts of chirurg nodig die gespecialiseerd is in de behandeling van vrouwen met dit soort kanker. Een gynaecologisch oncoloog is een verloskundige/gynaecoloog die speciaal is opgeleid in de behandeling van kankers van het vrouwelijke voortplantingsstelsel. Behandeling door een gynaecologisch oncoloog helpt ervoor te zorgen dat u de beste operatie voor uw kanker krijgt. Het is ook aangetoond dat patiënten met eierstokkanker hierdoor langer leven. Iedereen bij wie eierstokkanker wordt vermoed, moet dit soort specialist bezoeken voordat hij of zij wordt geopereerd.
Beeldvormend onderzoek
Doctoren gebruiken beeldvormend onderzoek om foto’s te maken van de binnenkant van uw lichaam. Beeldvormend onderzoek kan aantonen of er een bekkenmassa aanwezig is, maar het kan niet bevestigen dat het om kanker gaat. Deze tests zijn ook nuttig als uw arts wil nagaan of eierstokkanker is uitgezaaid (metastase) naar andere weefsels en organen.
Ultrasound
Ultrasound (ultrasonografie) maakt gebruik van geluidsgolven om een beeld op een videoscherm te creëren. De geluidsgolven komen uit een kleine sonde die in de vagina van de vrouw wordt geplaatst en een klein microfoonachtig instrument, een transducer genaamd, zendt geluidsgolven uit en vangt de echo’s op die door de organen worden weerkaatst. Een computer zet deze echo’s om in een beeld op het scherm.
Echografie is vaak het eerste onderzoek dat wordt gedaan als een probleem met de eierstokken wordt vermoed. Het kan worden gebruikt om een eierstoktumor op te sporen en te controleren of het een vaste massa (tumor) is of een met vloeistof gevulde cyste. Het kan ook worden gebruikt om de eierstok beter te bekijken, om te zien hoe groot hij is en hoe hij er van binnen uitziet. Dit helpt de arts te beslissen welke massa’s of cysten zorgwekkender zijn.
Computatietomografie (CT)scans
De CT-scan is een röntgenonderzoek dat gedetailleerde dwarsdoorsnedebeelden van uw lichaam maakt. De scan kan helpen om te zien of eierstokkanker is uitgezaaid naar andere organen.
Eierstokkanker is niet goed te zien op een CT-scan, maar grotere tumoren zijn wel zichtbaar en er kan worden gezien of de tumor uitzaait naar nabijgelegen structuren. Een CT-scan kan ook vergrote lymfeklieren vinden, tekenen dat de kanker is uitgezaaid naar de lever of andere organen, of tekenen dat een eierstoktumor uw nieren of blaas aantast.
T-scans worden meestal niet gebruikt om een biopsie van een eierstoktumor te nemen (zie biopsie in het gedeelte “Andere onderzoeken”), maar ze kunnen wel worden gebruikt om een biopsie te nemen van een vermoedelijke uitzaaiing (gebied van uitzaaiing). Voor deze procedure, die een CT-geleide naaldbiopsie wordt genoemd, blijft de patiënt op de CT-scantafel liggen terwijl een radioloog een biopsienaald naar de massa beweegt. CT-scans worden herhaald tot de artsen er zeker van zijn dat de naald in de massa zit. Een biopsiemonster met een fijne naald (een klein stukje weefsel) of een biopsiemonster met een kernnaald (een dun cilindertje weefsel van ongeveer 2,5 cm lang en minder dan 2,5 cm in doorsnee) wordt verwijderd en in het laboratorium onderzocht.
Röntgenfoto van een bariumklysma
Een bariumklysma is een test om te zien of de kanker de dikke darm (colon) of het rectum is binnengedrongen. Deze test wordt zelden gebruikt bij vrouwen met eierstokkanker. In plaats daarvan kan een colonoscopie worden gedaan.
Magnetic resonance imaging (MRI)scans
MRI-scans maken ook dwarsdoorsnedebeelden van uw binnenste. Maar bij MRI worden sterke magneten gebruikt om de beelden te maken – geen röntgenstralen. Een contraststof, gadolinium genaamd, kan vóór de scan in een ader worden geïnjecteerd om details beter te kunnen zien.
MRI-scans worden niet vaak gebruikt om eierstokkanker op te sporen, maar ze zijn bijzonder nuttig om de hersenen en het ruggenmerg te onderzoeken, waar kanker zich kan uitzaaien.
Röntgenfoto van de borst
Een röntgenfoto kan worden gemaakt om vast te stellen of eierstokkanker is uitgezaaid (metastase) naar de longen. Deze uitzaaiing kan een of meer tumoren in de longen veroorzaken en vaker leidt dit tot vochtophoping rond de longen. Dit vocht, pleurale effusie genoemd, kan worden gezien met röntgenfoto’s van de borstkas en andere soorten scans.
Positronemissie tomografie (PET)-scan
Voor een PET-scan wordt radioactieve glucose (suiker) toegediend om de kanker op te sporen. Lichaamscellen nemen verschillende hoeveelheden van de suiker op, afhankelijk van hoe snel ze groeien. Kankercellen, die snel groeien, nemen waarschijnlijk grotere hoeveelheden suiker op dan normale cellen. Een speciale camera wordt gebruikt om een foto te maken van gebieden met radioactiviteit in het lichaam.
Het beeld van een PET-scan is niet zo gedetailleerd als een CT- of MRI-scan, maar het levert nuttige informatie op over de vraag of abnormale gebieden die op deze andere tests worden gezien, waarschijnlijk kanker zijn of niet.
Als bij u al kanker is gediagnosticeerd, kan uw arts deze test gebruiken om te zien of de kanker is uitgezaaid naar lymfeklieren of andere delen van het lichaam. Een PET-scan kan ook nuttig zijn als uw arts denkt dat de kanker is uitgezaaid, maar niet weet waar.
PET/CT-scan: Sommige apparaten kunnen tegelijkertijd een PET- en een CT-scan maken. Hierdoor kan de arts gebieden met een hogere radioactiviteit op de PET-scan vergelijken met het meer gedetailleerde beeld van dat gebied op de CT-scan.
PET-scans kunnen helpen kanker op te sporen als die is uitgezaaid, maar worden niet vaak gebruikt om eierstokkanker op te sporen.
Andere onderzoeken
Laparoscopie
Bij deze procedure wordt een dunne, verlichte buis gebruikt waardoor een arts de eierstokken en andere bekkenorganen en weefsels in het gebied kan bekijken. De buis wordt ingebracht via een kleine incisie (snee) in de onderbuik en stuurt de beelden van het bekken of de buik naar een videomonitor. Laparoscopie geeft een beeld van organen dat kan helpen bij het plannen van een operatie of andere behandelingen en kan artsen helpen het stadium (hoe ver de tumor is uitgezaaid) van de kanker te bepalen. Ook kunnen artsen kleine instrumenten door de laparoscopische incisie(s) manipuleren om biopsieën uit te voeren.
Colonoscopie
Een colonoscopie is een manier om de binnenkant van de dikke darm (colon) te onderzoeken. De arts bekijkt de hele lengte van de dikke darm en het rectum met een colonoscoop, een dunne, flexibele, verlichte buis met een kleine videocamera aan het uiteinde. Deze wordt via de anus in het rectum en de dikke darm ingebracht. Als er iets abnormaals wordt gezien, kan er een biopsie worden genomen. Deze procedure wordt vaker gebruikt om colorectale kanker op te sporen.
Biopsie
De enige manier om met zekerheid vast te stellen of een gezwel kanker is, is een stukje ervan weg te nemen en in het laboratorium te onderzoeken. Deze procedure wordt een biopsie genoemd. Bij eierstokkanker wordt de biopsie meestal uitgevoerd door de tumor tijdens een operatie te verwijderen.
In zeldzame gevallen kan bij een vermoeden van eierstokkanker een biopsie worden genomen tijdens een laparoscopie of met een naald die rechtstreeks door de huid van de buik in de tumor wordt gestoken. Gewoonlijk wordt de naald geleid door een echografie of een CT-scan. Dit wordt alleen gedaan als u niet kunt worden geopereerd vanwege vergevorderde kanker of een andere ernstige medische aandoening, omdat er bezorgdheid bestaat dat een biopsie de kanker kan verspreiden.
Als u ascites (vochtophoping in de buik) hebt, kunnen ook monsters van het vocht worden gebruikt om de kanker te diagnosticeren. Bij deze procedure, die paracentese wordt genoemd, wordt de huid van de buik verdoofd en wordt een naald met een injectiespuit door de buikwand in het vocht in de buikholte gebracht. Er kan gebruik worden gemaakt van echografie om de naald te geleiden. Het vocht wordt in de spuit opgevangen en vervolgens opgestuurd voor analyse om te zien of het kankercellen bevat.
Bij al deze procedures wordt het verkregen weefsel of vocht naar het laboratorium gestuurd. Daar wordt het onderzocht door een patholoog, een arts die gespecialiseerd is in het diagnosticeren en classificeren van ziekten door cellen onder een microscoop en met behulp van andere laboratoriumtests te onderzoeken.
Bloedonderzoek
Uw arts zal bloedonderzoek laten doen om te controleren of u voldoende rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes (cellen die bloedingen helpen stoppen) heeft. Er worden ook tests gedaan om uw nier- en leverfunctie te meten en uw algemene gezondheid.
De arts zal ook een CA-125-test laten doen. Vrouwen met een hoog CA-125-gehalte worden vaak doorverwezen naar een gynaecologisch oncoloog, maar elke vrouw die eierstokkanker vermoedt, moet ook naar een gynaecologisch oncoloog.
Sommige kiemcelkankers kunnen verhoogde bloedwaarden veroorzaken van de tumormarkers humaan choriongonadotrofine (HCG), alfa-foetoproteïne (AFP) en/of lactaatdehydrogenase (LDH). Deze kunnen worden gecontroleerd als uw arts vermoedt dat uw eierstoktumor een kiemceltumor zou kunnen zijn.
Sommige stromale ovariumtumoren veroorzaken een stijging van de bloedspiegels van een stof genaamd inhibine en hormonen zoals oestrogeen en testosteron. Deze niveaus kunnen worden gecontroleerd als uw arts vermoedt dat u dit type tumor heeft.
Genetisch advies en testen als u eierstokkanker heeft
Als bij u epitheliale eierstokkanker is vastgesteld, zal uw arts u waarschijnlijk genetisch advies en genetische testen aanbevelen voor bepaalde erfelijke genveranderingen, zelfs als u geen familiegeschiedenis van kanker heeft. De meest voorkomende gevonden mutaties zijn in de BRCA1 en BRCA2 genen, maar sommige eierstokkankers zijn gekoppeld aan mutaties in andere genen, zoals ATM, BRIP1, RAD51C/RAD51D, MSH2, MLH1, MSH6, of PMS6.
Genetische tests om erfelijke mutaties op te sporen kunnen op verschillende manieren nuttig zijn
- Als u een genmutatie blijkt te hebben, hebt u wellicht meer kans om ook andere soorten kanker te krijgen. U zou kunnen profiteren van wat u kunt doen om uw risico van deze kankers te verlagen, evenals het hebben van tests om ze vroeg te vinden.
- Als u een genmutatie hebt, kunnen uw familieleden (bloedverwanten) het ook hebben, zodat ze kunnen beslissen of ze willen worden getest om meer te leren over hun kanker risico.
- Als u een BRCA1 of BRCA2 mutatie heeft, zou u op een gegeven moment baat kunnen hebben bij een behandeling met gerichte geneesmiddelen genaamd PARP-remmers.
- Zelfs als u geen van de hierboven genoemde genmutaties heeft, kan uw tumor worden getest voor een aantal van deze abnormale genen, omdat het u meer opties voor behandeling kan geven.
U heeft misschien gehoord over sommige thuis-gebaseerde genetische tests. Er is een punt van zorg dat deze tests door bedrijven worden gepromoot zonder volledige informatie te geven. Bijvoorbeeld, een test voor een klein aantal BRCA1 en BRCA2 genmutaties is goedgekeurd door de FDA. Er zijn echter meer dan 1.000 bekende BRCA-mutaties, en degene die in de goedgekeurde test zijn opgenomen, zijn niet de meest voorkomende. Dit betekent dat er veel BRCA mutaties zijn die niet zouden worden gedetecteerd door deze test.
Een genetisch consulent of andere gekwalificeerde medische professional kan u helpen begrijpen wat de risico’s, voordelen, en mogelijke grenzen zijn van wat genetische tests u kunnen vertellen. Dit kan u helpen beslissen of testen voor u geschikt is, en welke testen het beste zijn.
Om meer te leren over genetische tests, zie Moet ik genetische tests laten doen voor het risico op kanker?
Moleculaire tests voor genveranderingen
In sommige gevallen van eierstokkanker, kunnen artsen op zoek gaan naar specifieke genveranderingen in de kankercellen (niet uit monsters van uw bloed of speeksel) die zouden kunnen betekenen dat bepaalde gerichte of immunotherapie medicijnen kunnen helpen bij de behandeling van de kanker. Deze moleculaire tests kunnen worden gedaan op een stukje van de kanker dat is genomen tijdens een biopsie of operatie voor eierstokkanker.
BRCA1- en BRCA2-genmutaties: BRCA-genen zijn normaal gesproken betrokken bij DNA-reparatie en mutaties in deze genen kunnen ervoor zorgen dat het DNA kapot gaat en de cellen niet goed kunnen werken. Hierdoor kunnen cellen uit de hand groeien en in kanker veranderen. Bij sommige vormen van eierstokkanker komen BRCA-genmutaties voor.
MSI- en MMR-genonderzoek: Vrouwen met eierstokkanker met heldere cellen, endometrioide of mucineuze eierstokkanker kunnen hun tumor laten testen om te zien of deze hoge niveaus van genveranderingen vertoont die microsatellietinstabiliteit (MSI) worden genoemd. Er kan ook worden onderzocht of de kankercellen veranderingen vertonen in een van de mismatch repair (MMR) genen (MLH1, MSH2, MSH6, en PMS2).
Veranderingen in MSI of in MMR-genen (of beide) worden vaak gezien bij mensen met het Lynch-syndroom (HNPCC). Tot 10% van alle ovariumepitheliale kankers heeft veranderingen in deze genen.
Er zijn 2 mogelijke redenen om ovariumkankers te testen op MSI of op MMR-genveranderingen:
- Om patiënten te identificeren die op Lynch-syndroom moeten worden getest. Een diagnose van het Lynch-syndroom kan helpen bij het plannen van andere kankerscreenings voor de patiënt, zoals voor endometriumkanker of darmkanker. Als een patiënt het Lynch-syndroom heeft, kan het ook voorkomen dat familieleden het syndroom hebben en zich hierop willen laten testen.
- Om behandelingsopties voor eierstokkanker te bepalen. Eierstokkanker met bepaalde MSI- of MMR-genveranderingen kan worden behandeld met immunotherapiemedicijnen.
NTRK-genmutaties: Sommige eierstokkankers kunnen worden getest op veranderingen in een van de NTRK-genen. Cellen met deze genveranderingen kunnen leiden tot abnormale celgroei en kanker. Larotrectinib (Vitrakvi) en entrectinib (Rozlytrek) zijn gerichte geneesmiddelen die de eiwitten stoppen die door de abnormale NTRK-genen worden gemaakt. Het aantal gevallen van eierstokkanker met deze mutatie is zeer klein, maar voor sommige vrouwen kan dit een optie zijn.