Dus ik wilde het specifiek hebben over het dodental, aangezien je dat ter sprake brengt, aangezien er grote variatie is in die aantallen, en schattingen variëren letterlijk met 100 procent. In tegenstelling tot bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk of Amerika, waar we aan de hand van nauwkeurige cijfers over zowel de militaire als de burgerslachtoffers een redelijk nauwkeurig beeld van de totale verliezen kunnen krijgen, hebben we het in China over ongeveer een miljoen doden. In “China’s War With Japan, 1937-1945” is Rana Mitter voorstander van een schatting in de orde van grootte van 14 tot 20 miljoen doden in het conflict met Japan, maar hij geeft de voorkeur aan de ondergrens daarbinnen, en erkent simpelweg de mogelijkheid dat het aanzienlijk hoger zou kunnen zijn.
Mitter geeft ook een paar voorbeelden van andere schattingen, sommige binnen die marge en sommige erbuiten, maar het is duidelijk genoeg dat dat hun favoriete bereik is. 14 miljoen is een schatting die wordt gesteund door verschillende geleerden, waaronder Rudolph J. Rummel en Guo Rugui, die het uitsplitsen in 2 miljoen gevechtsslachtoffers en 12 miljoen burgerslachtoffers. Diana Lary geeft 18 miljoen, waarbij zij zich baseert op wijzigingen in de officiële bevolkingscijfers, maar het is bekend dat die zeer onnauwkeurig zijn. De historicus Meng Guoxiang heeft de laagste cijfers die Mitter noemt, en schat “slechts” 8 tot 10 miljoen. Helaas wordt niet besproken waarom Mitter dat lage aantal afwijst.
Om nog een andere kijk op de cijfers te zien, John Ellis’ “World War II: A Statistical Survey”, in de tabel voor militaire slachtoffers, geeft het getal voor China een vrij nauwkeurig 3.211.420 voor “total military casualties” en splitst het dan op in 1.400.000 doden en 1.800.000 gewonden. Die 11.420…? Voor burgerslachtoffers geeft hij 8.000.000, voor een totaal van ongeveer 9.400.000 doden, op een bevolking die hij opgeeft als ruwweg 450.000.000.
Er zijn meer schattingen, zeker, maar hopelijk geeft dit op zijn minst een idee van de verliezen.
OK. Ik werd onderbroken omdat ik weg moest, maar nu wil ik een beetje evalueren hoe die sterfgevallen tot stand zijn gekomen. Allereerst spreekt het vanzelf dat het conflict tussen China en Japan er een was van uitzonderlijke wreedheid, het beste geïllustreerd, zonder twijfel door de beruchte Verkrachting van Nanking, die resulteerde in ten minste tienduizenden, zo niet honderdduizenden burgerdoden, afhankelijk van wiens schattingen je volgt, maar dat is niet uniek voor het Chinese theater, zoals iedereen die bekend is met het gedrag aan het Oostfront kan beamen. Het was, om zeker te zijn, op grote schaal, en burgers werden bij duizenden gedood door de Japanners, maar dat is niet waar ik me hier op zal richten. Twee van de belangrijkste factoren in het hoge dodental tijdens de oorlog waren hongersnood en overstromingen, waarvan er in feite verschillende waren, en die de burgerbevolking tijdens het conflict absoluut uitmoordden. Nogmaals, vergeet niet dat de schattingen sterk uiteenlopen, maar de hongersnood van 1942 in Henan, de ergste in die periode, alleen al veroorzaakte 1 tot 5 miljoen doden in de provincie, die een geschatte bevolking had van 34 miljoen. De officiële cijfers van de Nationalisten waren 1.484.983, maar er bestaan vele andere schattingen, en de Nationalisten, die een groot deel van Henan controleerden, hadden reden om de verliezen in hun gebieden te bagatelliseren (maar om eerlijk te zijn, in de gebieden onder Japanse controle speelden ze een grotere rol). De hongersnood zelf was een soort perfecte storm van factoren: een droogtejaar en sprinkhanenzwermen kwamen tegelijk met de harde Japanse bezetting, en de Nationalisten hadden ernstige, opzettelijke overstromingen veroorzaakt (zie Anthony Garnaut’s “A Quantitative Description of the Henan Famine of 1942”). Er kwam beperkte internationale hulp, maar dat was op zijn best een druppeltje.
De hongersnood was ook niet de enige ramp die de burgerbevolking van Henan overkwam. Chiang Kai-Shek’s hardvochtige besluit om de dammen van de Gele Rivier te vernietigen en overstromingen te gebruiken als vertragingsmethode resulteerde niet alleen in 70.000 km overstroomd land (zie hierboven, oorzaken van de hongersnood), maar resulteerde ook in de verdrinkingsdood van ongeveer 800.000 mensen. De Gele Rivier was ook niet de enige overstroming in de regio, en er vielen veel meer slachtoffers buiten de gevechtszone dan in de frontliniegebieden. Om te citeren uit Micah S. Muscolino “Refugees, Land Reclamation, and Militarized Landscapes in Wartime China: Huanglongshan, Shaanxi, 1937-45”:
Terwijl de waterbeheersingssystemen ontregeld waren, ondergingen de Gele Rivier en zijn zijrivieren plotselinge verschuivingen en overstroomden ze vaak tijdens de oorlog, waardoor het aantal vluchtelingen nog hoger werd. Een in 1940 uitgevoerd onderzoek naar oorlogsschade in Henan meldde 1.963.257 rampslachtoffers en 1.285.565 mensen die hulp nodig hadden in de overstromingsgebieden van de Gele Rivier, naast 4.176.100 rampslachtoffers en 2.740.574 mensen die hulp nodig hadden als gevolg van andere overstromingen. De slaggebieden in Henan hadden veel lagere aantallen, met 674.996 rampslachtoffers en 522.521 mensen die hulp nodig hadden.
Met miljoenen ontheemde burgers, een oorlog die voortduurt, een onmogelijke voedselschaarste, is dit natuurlijk een voedingsbodem voor het uitbreken van ziekten, en daar komt nog bij dat er in totaal twee ziekenhuizen waren – of 150 ziekenhuisbedden, zo u wilt – om de hele regio Henan, met meer dan 30 miljoen mensen, te bedienen (Zie “In War and Famine” door Erleen Christensen). Dat wil niet zeggen dat er geen mensen waren met een medische opleiding, maar ze opereerden natuurlijk in de meest rudimentaire omstandigheden.
Om het samen te vatten, zoals je kunt zien was een belangrijke factor in de hoge burgerslachtoffers de situatie waarin ze zich bevonden. Miljoenen Chinese burgers stierven niet door kogels of bommen, althans niet direct, maar door gebrek aan voedsel, of de overstroming van hun regio. Henan was in dit opzicht een van de zwaarst getroffen regio’s van China, en mag dus niet worden beschouwd als een beeld van het land als geheel, maar deze problemen deden zich overal voor waar de oorlog het land raakte, en Henan in het bijzonder was een belangrijke factor in het hoge aantal burgerslachtoffers, met een aanzienlijk percentage.