De kans is groot dat u tegen de tijd dat de festiviteiten rond St. Patrick’s Day ’s avonds (of morgenochtend) zijn afgelopen, het helemaal zat bent om mensen in het groen te zien – en dat u blij bent om uw groene kleren even in te pakken.
Maar hier is iets waar u misschien nog nooit over hebt nagedacht: waar komt groen eigenlijk vandaan als de nationale kleur van Ierland?
En wat als we u vertellen dat de nationale kleur van Ierland misschien helemaal niet groen is… maar blauw?
Een blik op de Ierse geschiedenis van de afgelopen eeuwen leert dat er geen duidelijke reden is waarom groen de nationale kleur van Ierland is geworden – of waarom blauw als de eerste nationale kleur werd gezien (en waarom het uit de gratie raakte).
Een kleurrijke geschiedenis
Ierlands geschiedenis met de kleur blauw hangt grotendeels samen met zijn koloniale geschiedenis, maar er zijn ook oudere associaties – Flaitheas Éireann, de belichaming van de Ierse soevereiniteit in mythologische tijden (een soort Iers antwoord op Uncle Sam of Jack Bull), droeg blauw.
Het wapen van het oudere koninkrijk Meath, de zetel van de hoge koningen van Ierland, toonde de afbeelding van een heerser zittend op een groene troon met een blauwe achtergrond.
Deze historische connotatie inspireerde Constance Markievicz tot het gebruik van het lichtblauw als achtergrond voor de ‘Starry Plough’-vlag van het Ierse Burgerleger, toen dat in 1913 werd opgericht om vakbondsleden te verdedigen tijdens de lock-outs van 1913. Die vlag wordt nog steeds geassocieerd met het moderne Ierse socialisme.
Hoewel het formele gebruik van blauw voor het eerst werd gezien toen Ierland in 1542 onder het bewind van koning Hendrik VIII werd omgevormd tot een koninkrijk.
Vóór die tijd werd Ierland algemeen beschouwd als een land dat onder controle stond van de paus, die de macht graag overdroeg aan een katholieke monarch die ermee instemde de katholieke heerschappij te handhaven. Hieraan kwam een eind toen Hendrik – die toen heer van Ierland was – zich van het katholicisme afkeerde en zijn eigen Kerk van Engeland oprichtte, en Ierland met zich meenam en uitriep tot een afzonderlijk koninkrijk.
De formele oprichting van een nieuw koninkrijk betekende dat Ierland zijn eigen wapen kreeg – een gouden harp op een blauwe achtergrond.
Eeuwen later stichtte koning George III een nieuwe ridderorde voor het koninkrijk Ierland, en had daarbij een passende kleur nodig. De Orde van de Kousenband, voor het vorige Koninkrijk Engeland, gebruikte al een donkerblauwe kleur (de Schotse Orde van de Distel gebruikte groen), dus werd voor de Orde van St Patrick een lichtere kleur blauw gebruikt.
Dit blauw werd bekend als ‘St Patrick’s Blue’, dat tegenwoordig meer wordt gezien als het lichtblauw van de GAA county-teams in Dublin en van de UCD sportteams, die in St Patrick’s Blue en saffraan spelen.
Dus waar kwam het groen vandaan?
Precies waar het groen vandaan kwam is niet helemaal bekend. Historisch gezien hadden velen het gebruik van blauw als nationale Ierse kleur toch al afgewezen, maar het sterkste groen kwam naar voren in de vlag van de Confederatie van Ierland (het tijdperk waarin de katholieke bisschoppen en edellieden probeerden de protestantse machthebbers uit Dublin te verdrijven).
Er is ook het argument dat Ierland vaak het ‘Smaragden Eiland’ werd genoemd, en de overtuiging dat het Ierse plattelandslandschap nu eenmaal groener was dan dat van andere landen, en dat groen daarom werd gezien als een natuurlijke manier om Ierland en het Iers-zijn te illustreren.
Hoe dan ook begon het St Patrick’s blauw dat in de late 19e eeuw in officiële kostuums, linten en kleding werd gebruikt, een zweem van groen te bevatten.
Het meest prominente gebruik van groen ontstond tijdens de golf van Iers nationalisme en republikeinse gevoelens in de 19e eeuw, toen de kleur werd gekozen als een meer opvallende manier om Ierland te onderscheiden van de verschillende rode of blauwe kleuren die nu werden geassocieerd met Engeland, Schotland en Wales.
Sommige volledig Ierse sportorganisaties, zoals het nationale hockeyteam, dragen zowel blauw als groen. (Foto: INPHO/Cathal Noonan)
Daar komt het groen van de nationale vlag vandaan: de oorsprong van de driekleur is zo geïnterpreteerd dat groen de nationalistische (katholieke) bevolking vertegenwoordigt, oranje de protestantse (unionistische) bevolking, en het wit van het midden de vrede tussen de twee.
Toen de vlag bredere goedkeuring begon te krijgen, verspreidde het gebruik van groen zich naar andere gebieden. De Irish Football Association – die bij haar oprichting in 1880 het hele Ierse eiland vertegenwoordigde – nam St Patrick’s Blue op in haar oorspronkelijke logo en de eerste Ierse elftallen droegen dan ook blauw.
De Football Association of Ireland werd in 1921 opgericht om Zuid-Ierland (al snel omgedoopt tot de Ierse Vrijstaat) te vertegenwoordigen, en droeg groen om zich te onderscheiden van haar noordelijke rivaal. De Ierse voetbalbond stuurde een Iers team naar de Olympische Spelen van 1924, dat groen droeg, maar in een wedstrijd tegen het groen dragende Bulgarije een blauw tenue gebruikte.
In de daaropvolgende decennia – waarin beide bonden zich ‘Ierland’ noemden en beweerden alle 32 graafschappen te vertegenwoordigen – schakelde ook de IFA over op groen.
(Terzijde nog dit: De FIFA kwam uiteindelijk tot een overeenkomst waarbij de twee bonden overeenkwamen alleen het rechtsgebied van hun respectieve landen te vertegenwoordigen, en verklaarden later dat geen van beide partijen zich ‘Ierland’ zou mogen noemen).
Enkele andere sporten hebben geprobeerd de twee kleuren te combineren. De Ierse cricket- en hockeyteams – die altijd alle 32 graafschappen hebben vertegenwoordigd – hebben zowel groen als blauw in hun tenues verwerkt. (De IRFU, die de rugbybond runt, heeft altijd het klaverblad als embleem gebruikt en heeft het groen behouden.)
Dus wat is de officiële nationale kleur?
Het korte antwoord is dat die er niet is. De grondwet definieert de groen-wit-oranje driekleur als de nationale vlag, maar legt geen nationale kleur vast.
Dit laat een beetje een vacuüm – nemen we het groen aan, gebruikt door de nationalisten die met hun inspanningen de onafhankelijkheid wonnen, of het blauw dat het onafhankelijke (en 32 graafschappen tellende) Ierland erkent dat honderden jaren eerder al had bestaan?
Toen Ierland in 1922 politiek onafhankelijk werd van het Verenigd Koninkrijk, met de oprichting van de Ierse Vrijstaat, had het nieuwe land zijn eigen wapen nodig.
Om te proberen het nieuwe onafhankelijke Ierland te verbinden met het laatste Koninkrijk Ierland (dat evenzeer zelfbestuur kende en de Britse koning als staatshoofd had) werd besloten het vorige wapen – een gouden harp op een diepblauwe achtergrond – nieuw leven in te blazen.
Dit is meestal te zien in de presidentiële standaard, met een diepgouden harp op een marineblauwe achtergrond, die als vlag boven Áras an Uachtaráin wappert.
Dit is ook de reden waarom de gedrukte editie van de grondwet van Ierland een blauwe kaft heeft, en waarom de tapijten in de Dáil en de Seanad diepblauw zijn.
Schoolkinderen zwaaien met vlaggen waarop de presidentiële standaard te zien is – een gouden harp op een blauwe achtergrond – als ze de pas geïnaugureerde Michael D Higgins begroeten in november 2011. (Foto: Laura Hutton/Photocall Ierland)