Vraag: Hoe staat u tegenover het debat in de academische wereld over de vraag of Jane Austen knipogend de naam “Fanny Price” gebruikte voor haar heldin in Mansfield Park?
A: Het is onwaarschijnlijk dat Jane Austen op slinkse wijze een knipoog naar haar lezers maakte toen ze die naam gebruikte in Mansfield Park (1814).
Het Britse gebruik van “fanny” om het vrouwelijk geslachtsdeel aan te duiden (hier in de VS betekent het “billen”) deed zijn intrede pas toen Austen al 20 jaar dood was.
En als ze met dit gebruik van ‘fanny’ bekend was geweest, zou ze het niet hebben gebruikt voor zo’n verlegen, oprecht en gewetensvol personage als Fanny Price.
De vrouwelijke naam ‘Fanny’, een verkleinwoord van ‘Frances’, was in Engeland heel gebruikelijk in de tijd dat Austen schreef. Voordat de slanggebruiken hun intrede deden, was “Fanny” niet suggestiever dan “Annie.”
“Frances” was de vrouwelijke versie van de mannennaam “Francis,” en was zowel in Groot-Brittannië als in de Verenigde Staten zeer populair.
Vele beroemde en bewonderde vrouwen heetten officieel “Frances” en stonden bekend onder de koosnaam “Fanny” van de 16e tot de vroege 20e eeuw.
Populaire auteurs waren onder meer Fanny Burney (1752-1840), en Fanny Trollope (1779-1863), Anthony’s moeder. Bekende actrices waren onder meer Fanny Kemble (1809-93) en Fanny Brice (1891-1951).
Alle van hen hadden de formele naam “Frances” gekregen, behalve Brice, die oorspronkelijk Fania Borach heette.
Hoewel “Fannie” de oorspronkelijke naam was van de Amerikaanse kookdeskundige en voedselschrijfster Fannie Farmer (1857-1915). Haar naam werd in 1919 in een andere spelling geleend door het snoepbedrijf Fanny Farmer.
In zijn boek Names and Naming Patterns in England, 1538-1700, schrijft Scott Smith-Bannister dat “Frances” een gemiddelde plaats innam van 17,8 in een geselecteerde lijst van vrouwennamen die populair waren gedurende die 162 jaar durende periode.
Op zijn hoogtepunt in die periode stond “Frances” op plaats 13, aldus Smith-Bannister. (Voor het geval je geïnteresseerd bent, de namen die over het algemeen voor Frances stonden in Smith-Banister’s statistieken waren Elizabeth, Mary, Anne, Margaret, Jane, Alice, Joan, Agnes, Catherine, Dorothy, Isabel, Elinor en Ellen.)
In “New Influences on Naming Patterns in Victorian Britain,” een paper uit 2016, Amy M. Hasfjord “Frances” en “Fanny” onder bij de “klassieke” namen van Engeland.
Haar statistische rangschikking plaatst “Frances” op de 13e plaats van namen gegeven aan meisjesbaby’s geboren tussen 1825 en 1840.
Hoewel Hasfjord zegt dat zowel “Frances” als “Fanny” in populariteit daalden tijdens de periode van 1885 tot 1900.
In de Verenigde Staten blijkt uit onderzoek naar de populariteit van “Fanny” dat het gebruik van de naam afnam van een piek in 1880 tot relatief ongebruikelijk in 1940.
In beide gevallen – Brits en Amerikaans gebruik – lijkt het erop dat de naam “Fanny” in populariteit daalde juist toen het slang-woord “fanny” in gebruik toenam.
In het Brits Engels werd “fanny” voor het eerst schriftelijk gebruikt om “de vulva of vagina” aan het eind van de jaren 1830 aan te duiden, volgens The Random House Historical Dictionary of American Slang.
Jonathan Lighter, auteur van het slang woordenboek, citeert een verzameling getiteld Bawdy Songs of the Music Hall (1835-40): “I’ve got a little fanny / That with hairs is overspread.”
Het vroegste voorbeeld uit de Oxford English Dictionary komt uit een uitgave uit 1879 van een pornografisch tijdschrift dat in Londen werd uitgegeven, The Pearl: “You shan’t look at my fanny for nothing.”
En een Brits slang woordenboek gepubliceerd in 1889 definieerde “fanny” als “de fem. pud.” (de vrouwelijke pudenda).
Dit genitale gebruik is “altijd zeldzaam” in de VS, aldus Random House. Als uitzondering noemen zowel de OED als Random House de Amerikaanse schrijfster Erica Jong, die het gebruikte in haar roman Fanny (1980):
” ‘Madam Fanny,’ zegt hij, mij tegemoetkomend, maar met dezelfde ironische toon. Weet gij wat dat betekent in de Vulgaire Taal? … Het betekent de Fanny-Fair … de Goddelijke Monosyllabe, het Kostbare Pudendum.”
Hoe dan ook, Jongs roman is een inventieve hervertelling van John Clelands vunzige Engelse klassieker Memoirs of a Woman of Pleasure (1748-49), in de volksmond bekend als Fanny Hill naar het hoofdpersonage.
Wij vermoeden dat Jongs fantasierijke kijk op Fanny Hill en de inmiddels ontkrachte speculaties van de slang etymoloog Eric Partridge verantwoordelijk kunnen zijn voor de mythe in de academische wereld dat “fanny” in Clelands tijd de vagina betekende.
In de oorspronkelijke uitgave van 1937 van zijn slang woordenboek schreef Partridge dat het gebruik van “fanny” voor de “vrouwelijke pudenda” uit “ca. 1860,” maar was “misschien ex Fanny, de ‘heldin’ van John Cleland’s Memoirs of Fanny Hill , 1749.”
Hoewel, de 2015 editie van Partridge’s woordenboek merkt op dat Fanny Hill’s “publicatie in 1749 is ongeveer honderd jaar voordat ‘fanny’ in deze zin werd gebruikt.” (Uit The New Partridge Dictionary of Slang and Unconventional English, geredigeerd door Tom Dalzell en Terry Victor.)
Twee andere slang woordenboeken – die van Lighter en Jonathon Green – vestigen de aandacht van de lezer op Fanny Hill, maar dateren het slanggebruik uit het midden van de jaren 1830 of later.
Dus waarom Fanny Hill vermelden in verband met het gebruik? De enige duidelijke reden is dat het hoofdpersonage van de roman promiscue is en “Fanny” heet. Cleland had zijn hoofdpersoon evengoed “Eliza Hill” kunnen noemen.
Niettemin heeft een handvol academische schrijvers zich ingespannen om een 18e-eeuwse geschiedenis voor het gebruik vast te stellen, gebaseerd op giswerk of intuïtie achteraf. Hun beweringen zijn vaak herhaald, ondanks het ontbreken van enig direct bewijs.
Een paar literatuurwetenschappers hebben hun zaak in 2011 stuk voor stuk ontkracht.
“In feite is het bewijs in tegendeel,” schrijven Patrick Spedding en James Lambert in hun artikel “Fanny Hill, Lord Fanny, and the Myth of Metonymy,” gepubliceerd in het tijdschrift Studies in Philology.
Ze schrijven bijvoorbeeld dat de termen “Fanny Fair” en “Fanny the fair” in 18e-eeuwse liedjes werden gebruikt, “maar nooit in een obscene context of als synoniem voor vagina.”
We zullen hun argumenten niet in detail bespreken, maar ze documenteren nauwgezet het feitelijke historische gebruik van de term en concluderen dat “fanny” pas in 1837 als een seksuele term werd gebruikt, waarbij ze zich beroepen op hetzelfde boek met music-hall liedjes als hierboven vermeld.
“Bijgevolg,” schrijven ze, “is het hoogst onwaarschijnlijk dat een van de fictieve Fannys werd genoemd met de bedoeling om de vrouwelijke geslachtsorganen, hoe gespecificeerd of geïdentificeerd ook (vagina, genitalia, pudenda, vulva, mons veneris, of mons pubis), of de mannelijke of vrouwelijke billen te suggereren.”
“Het huidige gebruik en niet het achttiende-eeuwse gebruik is de basis voor de interpretatie van fanny als een seksuele term,” schrijven ze.
De mildere, Amerikaanse betekenis van “fanny,” wat de derrière betekent, dateert blijkbaar uit de Eerste Wereldoorlog, volgens Random House. Hier is het vroegste voorbeeld uit het jargonwoordenboek:
“We moesten allemaal in een kring gaan staan en bukken, terwijl een kerel rondrende en ons met een riem op de – laat maar waar – sloeg. Ik geloof dat ze het spel ‘Bat the Fanny’ noemden en ze hebben me zeker geslagen.” (Uit een dagboekaantekening in een regimentsgeschiedenis, 12th U.S. Infantry, 1798-1918, gepubliceerd in 1919.)
Het vroegste voorbeeld van de OED komt uit het succesvolle Broadway-stuk The Front Page (1928), van Ben Hecht en Charles Macarthur. Hier is het OED-citaat, dat we hebben uitgebreid voor de context:
“KRUGER. (Tegen MOLLIE, die in de draaistoel voor het bureau zit) Wat is het idee, Mollie? Kun je niet ergens anders neerploffen?
“MURPHY. Ja, ze parkeert haar reet hier alsof het haar huis is.”
Dit mildere gebruik sloeg al snel aan in Groot-Brittannië. De term werd op dezelfde manier gebruikt door de Britse toneelschrijver Noël Coward in Private Lives (1930): “You’d fallen on your fanny a few moments before.”
Daarnaast heeft de OED voorbeelden van de “billen” betekenis van het woord door zowel Britse als Amerikaanse schrijvers.
Hier is de Amerikaanse dichter Ezra Pound in The Pisan Cantos (1948): “And three small boys on three bicycles / smacked her young fanny in passing.”
En hier is de Britse romanschrijver Nevil Shute in Trustee From the Toolroom (1960): “I’d never be able to think of John and Jo again if we just sat tight on our fannies and did nothing.”
In het kort, hoewel er uitzonderingen zijn, karakteriseert de OED de “fanny” die geslachtsdelen betekent nog steeds als “chiefly British English” en degene die de kont betekent als “chiefly US.”
In het geval u het zich afvraagt, de OED bestempelt ook het zelfstandig naamwoord “fanny pack” (voor het eerst opgenomen in 1971) als een Noord-Amerikaans gebruik, het equivalent van het Britse “bumbag” (1951).
Oxford’s definitie, te vinden onder “bumbag,” is “een kleine tas of zakje opgenomen in een riem gedragen rond het middel of over de schouder (oorspronkelijk ontworpen voor skiërs en gedragen op de rug).”
Een soortgelijke term, “fanny belt” was bijna tien jaar vóór “fanny pack” in Amerika in gebruik en betekent tegenwoordig hetzelfde.
Oxfords vroegste citaat komt uit het tijdschrift American Speech uit 1963, toen de term een beperktere definitie had: “Fanny belt … slang voor de riem waaraan ski-patrouille mannen hun eerste hulp kit dragen. A term used by ski patrols.”
Help het Grammarphobia Blog met uw donatie.
En bekijk ook eens onze boeken over de Engelse taal.