Heading

Sint Lucas, ook bekend als Lucas de Evangelist, wordt algemeen beschouwd als de auteur van zowel het Evangelie van Lucas als het Boek van Handelingen. Hij schreef meer van het Nieuwe Testament dan wie dan ook, zelfs de Apostel Paulus.

Lucas was geen ooggetuige van Jezus’ bediening, maar hij leefde tijdens de eerste eeuw, en volgens zijn eigen geschriften, “onderzocht hij zorgvuldig alles vanaf het begin” (Lucas 1:1-4). Als reisgenoot van Paulus had hij waarschijnlijk ook directe toegang tot de apostelen en andere verslagen over het leven en de bediening van Jezus (zoals het Evangelie van Marcus).

Hoewel hij vermoedelijk als arts was opgeleid (Kolossenzen 4:14), wordt Lucas vandaag de dag gevierd als één van de vroegste geschiedschrijvers van de kerk. Zijn methodische, gedetailleerde geschriften geven ons het enige grondige verslag van wat er gebeurde nadat Jezus was opgevaren naar de hemel. Zonder zijn verslag in Handelingen is het moeilijk voor te stellen hoe het christendom uitgroeide van een kleine, kwetsbare beweging binnen het jodendom tot wat uiteindelijk de grootste godsdienst ter wereld zou worden.

Dus wie was “Lucas de Evangelist”? Wat weten we echt over hem? Kunnen we hem vertrouwen? In deze gids onderzoeken we wat de Bijbel over hem zegt en hoe we weten wat hij heeft geschreven, en beantwoorden we belangrijke vragen over zijn gezag en betrouwbaarheid.

Eerst volgen hier enkele korte feiten over Lucas.

Wie was Lucas?

Het meeste van wat we over Lucas weten komt uit zijn eigen geschriften en een handvol vermeldingen in de brieven van Paulus. Sommige details van zijn leven zijn dubbelzinnig, en geleerden debatteren over wat we werkelijk kunnen opmaken uit het beperkte bewijs dat we hebben.

Geen ooggetuige

Lucas maakt duidelijk dat hij geen ooggetuige was van Jezus’ bediening (Lucas 1:1-4). Hij neemt zichzelf nooit op in het evangelieverhaal.

Een metgezel van Paulus

Uit het Boek der Handelingen en uit de geschriften van Paulus weten we dat Lucas een van de metgezellen van Paulus was.

In Handelingen 16:10 voegt Lucas zich plotseling in het verhaal en rekent hij zichzelf tot de metgezellen van Paulus.

In Kolossenzen 4:14 verwijst Paulus naar een man genaamd Lucas als een “dierbare vriend.”

In Philemon 1:24 verwijst Paulus naar een man genaamd Lucas als een van “mijn medearbeiders.”

In 2 Timoteüs 4:11 zegt hij “alleen Lucas is bij mij.”

Het is altijd aangenomen dat dit verwijzingen zijn naar dezelfde Lucas, en veel van de vroegste christelijke schrijvers wijzen naar deze man als de auteur van zowel Lucas als Handelingen.

Een arts

Paulus noemt Lucas terloops in Kolossenzen 4:14, maar uit die vermelding leren we dat hij arts was:

“Onze dierbare vriend Lucas, de arts, en Demas zenden de groeten.”

Dit zou zeker van pas zijn gekomen voor Paulus, aangezien hij voortdurend in elkaar werd geslagen (Handelingen 14:19, Handelingen 16:22, 2 Korintiërs 11:24, 2 Timoteüs 3:11).

Een vroege proloog bij het Evangelie van Lucas (mogelijk al in de tweede eeuw), vermeldt ook dat Lucas “was geboren in Antiochië, van beroep een arts was. Hij was een discipel van de apostel Paulus geworden en volgde Paulus later tot diens martelaarschap. Hij stierf op 84-jarige leeftijd” (Anti-Marcionitische Proloog bij het Evangelie van Lucas, cursivering toegevoegd).

In zijn eigen geschriften gebruikt Lucas vaak gangbare medische terminologie om ziekten en kwalen te beschrijven. In Lucas 14:2 ontmoet Jezus een man met waterzucht, of “abnormale zwelling van zijn lichaam”, en Lucas gebruikt het woord hudropikos – een veelgebruikte term in de Griekse medische literatuur die nergens anders in de Bijbel wordt gevonden.

Lucas’ precieze terminologie komt voort uit zijn ervaring als arts en onderscheidt hem van de andere bijbelse auteurs.

De Evangelist

Lucas’ titel, “De Evangelist,” komt voort uit het feit dat hij een van de vier evangeliën heeft geschreven. Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes worden beschouwd als de vier evangelisten, omdat hun geschriften het “goede nieuws” (of evangelie) van Jezus Christus verkondigen.

Een niet-Jood?

Velen beweren dat Lucas een niet-Jood was, wat hem de enige niet-Joodse auteur van het Nieuwe Testament zou maken. Zoals veel overtuigingen over Lucas is het bewijs voor deze bewering dubbelzinnig, en verre van definitief.

Het idee komt uit Kolossenzen 4:11-14, waar Paulus Lucas scheidt van “de enigen uit de groep der besnijdenis”, wat sommige geleerden interpreteren als “de enigen Joden”:

“Jezus, die Justus wordt genoemd, groet ook. Dit zijn de enige Joden onder mijn medewerkers voor het koninkrijk van God, en zij hebben mij tot troost gediend. Epafras, die een van u is en een dienaar van Christus Jezus, zendt ook een groet. Hij worstelt altijd in het gebed voor u, opdat u standvastig moogt zijn in al de wil van God, volwassen en ten volle verzekerd. Ik sta voor hem in dat hij hard werkt voor u en voor hen die in Laodicea en Hierapolis zijn. Onze dierbare vriend Lucas, de arts, en Demas zenden de groeten.”

En hoewel Lucas waarschijnlijk uit Troas of Antiochië kwam, wil dat niet zeggen dat hij geen Jood kan zijn geweest. Het is heel goed mogelijk dat Lucas een Hellenische Jood was: biologisch Joods, maar cultureel Grieks. Hellenistische Joden namen de gebruiken van de Griekse cultuur over, en volgden niet alle Joodse gebruiken zoals besnijdenis.

Omdat besnijdenis een centraal thema was in veel van Paulus’ geschriften, zou het niet verrassend zijn als hij met “de enigen van de besnijdenis-groep” gewoon de Joodse Christenen bedoelde die strikt de Wet van Mozes volgden en geloofden dat besnijdenis vereist was voor Christenen.

Dat gezegd hebbende, zijn veel schriftgeleerden nog steeds van mening dat Lucas een niet-Jood was.

Een van de tweeënzeventig?

In de vierde eeuw beweerde een bisschop, Epiphanius van Salamis, dat Lucas een van de 70 (of 72) discipelen was die Jezus had uitgezonden in Lucas 10:

“Ook hij was een van de tweeënzeventig die verstrooid waren geraakt vanwege de uitspraken van de Heiland. Maar hij werd door Paulus tot de Heer teruggebracht en werd opgedragen zijn evangelie uit te geven.” -Panarion

Dit is de vroegste bewering dat Lucas deel uitmaakte van deze groep, en hoewel interessant, is het waarschijnlijk niet waar. Vooral omdat Lucas zichzelf lijkt uit te sluiten als ooggetuige van Jezus’ bediening in de openingspassage van zijn evangelie:

” . … zoals ze ons zijn overgeleverd door hen die vanaf het begin ooggetuigen en dienaren van het woord waren.” -Luke 1:2

Op te merken valt dat Lucas in het Evangelie van Lucas nooit in de eerste persoon spreekt. Als één van de 72 discipelen zal hij zeker getuige zijn geweest van enkele van de gebeurtenissen die in zijn evangelie zijn opgetekend, maar hij verwijst nooit naar zichzelf in één van de gebeurtenissen die hij optekent (zoals hij wel doet in Handelingen). Vermoedelijk komt dit omdat zijn evangelie geheel gebaseerd is op andere verslagen (zoals Marcus, en mogelijk het mysterieuze Q document).

Een kunstenaar?

Omstreeks de achtste eeuw ontstond de traditie dat Lucas een kunstenaar was, en dat hij Maria, Paulus en Petrus had geschilderd, en ook een geïllustreerd evangelie had gemaakt. Een paar eeuwen later werden verschillende schilderijen ten onrechte aan hem toegeschreven.

Wetenschappers beschouwen dit aspect van Lucas’ karakter grotendeels als legende, omdat er in de vroege kerk geen verslag van bestaat, maar sommige kerken omarmen dit tegenwoordig nog steeds als deel van Lucas’ identiteit en beweren zelfs werk te hebben dat hij heeft gemaakt. Als gevolg van deze legende werd hij de patroonheilige van de kunstenaars.

Waar komt Lucas vandaan?

De meeste geleerden geloven dat Lucas in Antiochië werd geboren (zoals de Anti-Marcionitische Proloog bij het Evangelie van Lucas en vroegchristelijke schrijvers beweren). Ook Handelingen vertelt ons dit niet, maar Antiochië krijgt wel behoorlijk wat aandacht in het boek.

Maar er is nog een andere theorie over waar Lucas vandaan komt. In Handelingen 16 verschijnt Lucas plotseling om zich bij Paulus en zijn metgezellen te voegen nadat zij Troas hebben bereikt:

“Toen zij bij de grens van Mysia kwamen, probeerden zij Bithynia binnen te gaan, maar de Geest van Jezus stond hun dat niet toe. Daarom gingen zij Mysia voorbij en daalden af naar Troas. Gedurende de nacht kreeg Paulus een visioen van een man uit Macedonië, die hem smeekte: “Kom naar Macedonië en help ons. Nadat Paulus het visioen had gezien, maakten wij ons meteen gereed om naar Macedonië te vertrekken, omdat wij tot de conclusie waren gekomen dat God ons had geroepen om hun het evangelie te verkondigen.” -Acts 16:7-10 (nadruk toegevoegd)

Lucas beweert echter nooit dat hij uit Troas komt, en hoewel dat duidelijk de plaats lijkt te zijn waar hij zich bij Paulus voegde, is het bewijs dubbelzinnig. (We ontmoeten Paulus tenslotte voor het eerst in Jeruzalem, ook al komt hij uit Tarsus.)

Was Lucas een van Jezus’ twaalf discipelen?

Luke maakte geen deel uit van Jezus’ groep discipelen die “de Twaalf” worden genoemd. Er zijn vier passages die de namen geven van alle 12 discipelen (ook wel “apostelen” genoemd), en Lucas komt in geen enkele daarvan voor (Matteüs 10:2-4, Marcus 3:13-19, Lucas 6:12-19, en Handelingen 1:12-26). Hun namen zijn:

• Peter (ook Simon of Simon Petrus genoemd)
• James zoon van Zebedeüs
• John zoon van Zebedeüs
• Andrew
• Philip
• Bartholomeus
• Matthew
• Thomas
• James zoon van Alphaeus
• Simon de Zeloot
• Thaddeus (Judas zoon van James in Lucas en Handelingen)
• Judas Iscariot

Weliswaar was Lucas geen ooggetuige van Jezus’ bediening, had hij zeker toegang tot ten minste de verslagen van degenen die dat wel waren (Lucas 1:1-4), inclusief het evangelie van Marcus (waarvan wordt aangenomen dat het Petrus’ verslag is, overgeleverd aan Johannes Marcus).

Was Lucas een apostel?

Of Lucas technisch gezien een apostel was, hangt af van hoe je het definieert – maar de meeste Bijbelgeleerden zouden zeggen dat hij geen apostel was. (Wij zijn het daarmee eens.)

Sommigen beweren dat “apostel” een titel is die is voorbehouden aan de oorspronkelijke 12 discipelen, met misschien een uitzondering voor Paulus (“de apostel voor de heidenen”). Anderen gebruiken het ruimer om de 72 discipelen of belangrijke vroege christelijke leraren te omvatten. Maar apóstolos, het Griekse woord dat wij vertalen als apostel, betekent letterlijk “iemand die is uitgezonden”, en sommigen gebruiken dit als basis voor het gebruik van de titel voor alle christenen – of in ieder geval voor mensen als Lucas.

Maar vanaf haar vroegste dagen heeft de kerk het gezag en de betrouwbaarheid van leringen altijd afgemeten aan de hand van de vraag hoe duidelijk deze terug te voeren zijn op de oorspronkelijke apostelen – degenen die rechtstreeks getuige waren van het leven en de bediening van Jezus. Iets omschrijven als “apostolisch” associeert het met de twaalf. Kerkhistorici gebruiken zelfs een speciale titel – apostolische vader – voor belangrijke leiders als Clement van Rome, die de apostelen persoonlijk kende. Het onderscheid is dus belangrijk.

Hier volgt wat we weten over hoe de Bijbel de titel apostel gebruikt, en hoe de vroege kerk Lucas omschreef.

De Bijbel verwijst naar meer dan 12 apostelen

De Bijbel gebruikt de titel “apostel” voor sommige mensen die niet tot de 12 oorspronkelijke discipelen van Jezus behoorden. Handelingen 14:4 verwijst naar Paulus en Barnabas als apostelen:

“De mensen van de stad waren verdeeld; sommigen kozen de kant van de Joden, anderen die van de apostelen.”

1 Korintiërs 15:7 lijkt apostel te gebruiken om te verwijzen naar een groep buiten de 12:

“Toen verscheen hij aan Jacobus, daarna aan alle apostelen . .”

Romeinen 16:7 verwijst naar Andronicus en Junia (die waarschijnlijk een vrouw was) als apostelen:

“Groet Andronicus en Junia, mijn mede-Joden die met mij in de gevangenis hebben gezeten. Zij zijn voortreffelijk onder de apostelen, en zij waren in Christus voordat ik dat was.”

Paulus noemt zichzelf “de apostel voor de heidenen” in Romeinen 11:13:

“Ik spreek tot u, heidenen. Voor zover ik de apostel ben voor de heidenen, ben ik trots op mijn bediening…”

assen als deze maken het mogelijk dat Lucas als apostel beschouwd zou kunnen worden, maar in de drie keer dat Paulus hem in zijn brieven noemt, wordt nooit naar Lucas verwezen als apostel.

Luke zou waarschijnlijk niet zeggen dat hij een apostel was

Luke speelde niet snel en losjes met titels als “apostel”. Het Exegetisch Woordenboek van het Nieuwe Testament merkt op dat Lucas het Griekse woord dat wij vertalen als apostel zelfs nauwelijks gebruikte om Paulus aan te duiden (als hij dat al echt deed):

“Lucas beperkt de titel ἀπόστολος tot twaalf discipelen en noemt Paulus dienovereenkomstig nooit apostel (behalve in Handelingen 14:4, 14, en daar vermoedt men dat een pre-Lukaanse bron aan het woord is; zie ook H. Conzelmann, Handelingen ad loc.). Lucas gebruikt de uitdrukking ‘de twaalf apostelen’, ‘de twaalf’ en (meestal) ‘de apostelen’ zonder onderscheid te maken.”

En vergeet niet: Lucas schreef meer dan een kwart van het hele Nieuwe Testament – inclusief het enige gecanoniseerde verslag van de geschiedenis van de vroege kerk. Hij had genoeg mogelijkheden om deze titel te gebruiken voor andere gelovigen die “gezonden” waren, inclusief hijzelf, maar hij deed het niet.

Tertullianus noemde hem “apostolisch”

Tertullianus was een belangrijke christelijke schrijver die leefde in de tweede en derde eeuw. In Tegen Marcion verdeelde hij de evangelieschrijvers in apostelen en apostolischen, waarbij hij onderscheid maakte tussen Johannes en Matteüs (die beiden “van de twaalf” waren) en Lucas en Johannes Marcus, die metgezellen van de apostelen waren en hen vermoedelijk goed kenden:

“Van de apostelen hebben Johannes en Mattheüs ons dus het eerst het geloof bijgebracht, terwijl van de apostolische mannen Lucas en Marcus het daarna vernieuwen.”

Geschoolden zijn over het algemeen voorzichtig met het gebruik van de term apostel, en zouden deze niet gebruiken voor Lucas. Maar in een niet-academische omgeving zou niemand het in de gaten hebben als je Lucas een apostel zou noemen. Mensen gebruiken de term vaak om een prominente christen aan te duiden die er in de vroegste dagen van de kerk bij was.

Bijbelverzen waarin Lucas wordt genoemd

Er zijn slechts drie verzen waarin Lucas expliciet wordt genoemd (hoewel een vierde-eeuwse kerkvader betoogde dat er een vierde zou kunnen zijn). Als we Lucas accepteren als de auteur van Lucas en Handelingen, dan zijn er technisch gezien ook de “wij”-passages, waarin de auteur van Handelingen zichzelf in het verhaal betrekt. Hij is echter geen personage van betekenis in dat verhaal.

Philemon 1:24

In zijn slotopmerkingen zegt Paulus in feite tegen Philemon “deze mensen zeiden je de groeten te doen.” Lucas is een van hen:

“Epafras, mijn medegevangene in Christus Jezus, doet u de groeten. En dat doen ook Marcus, Aristarchus, Demas en Lucas, mijn medearbeiders.” -Philemon 1:23-24

Deze passage versterkt de positie van Lucas als een van Paulus’ naaste metgezellen.

Colossenzen 4:14

Colossenzen 4:14 is de enige passage waarin de rol van Lucas als arts wordt genoemd.

“Onze dierbare vriend Lucas, de arts, en Demas zenden de groeten.”

Dit vers maakt ook deel uit van het argument dat Lucas een niet-Jood was, want in de passage (Kolossenzen 4:11-14) onderscheidt Paulus hem en Demas van “de enigen van de besnijdenisgroep.”

2 Timoteüs 4:11

In een gedeelte van persoonlijke opmerkingen voorafgaand aan zijn laatste groet aan Timoteüs, noemt Paulus Lucas opnieuw (en lijkt hij Johannes Marcus, de auteur van Marcus, te noemen):

“Alleen Lucas is bij mij. Haal Marcus en neem hem mee, want hij is mij behulpzaam in mijn bediening.”

Dit vers is een van de ijle stukjes “bewijs” dat Lucas enkele van Paulus’ brieven heeft geschreven, waaronder deze brief. Hierover later meer.

2 Korintiërs 8:18

In 2 Korintiërs 8:18 noemt Paulus iemand die samen met Titus de Korintiërs komt bezoeken, en impliceert dat deze persoon bekend staat om zijn bijdrage aan de gemeente:

“En wij zenden met hem de broeder mee die door alle gemeenten geprezen wordt om zijn dienst aan het evangelie.”

Hierin wordt Lucas zeker niet bij name genoemd, maar vroegchristelijke schrijvers merkten op dat Lucas binnen de kerk gevierd werd vanwege het schrijven van Lucas en Handelingen, en in de vierde eeuw suggereerde de heilige Johannes Chrysostom dat er twee belangrijke theorieën waren over deze niet bij name genoemde broeder in 2 Korintiërs 8:18:

“En wie is deze broeder? Sommigen zeggen: Lucas, vanwege de geschiedenis die hij heeft geschreven, maar sommigen: Barnabas; want hij noemt de ongeschreven prediking ook Evangelie.” -Homilie 18 over Tweede Korintiërs

De “wij”-passages

Acten bevat vier passages waarin de auteur plotseling tot Paulus’ metgezellen wordt gerekend:

• Acten 16:10-17
• Handelingen 20:5-15
• Handelingen 21:1-18
• Handelingen 28:1-16

In het algemeen wordt aangenomen dat deze passages erop wijzen dat de auteur een ooggetuige was of dat hij materiaal gebruikte van iemand die dat wel was. Maar sommigen hebben ook beweerd dat het gewoon een populaire gewoonte was: schrijvers uit de oudheid voegden zichzelf in in historische verhalen. Bart Ehrman – een beroemde seculiere Bijbelgeleerde – gaat nog een stap verder en stelt dat het een opzettelijk verzinsel was om het verslag in Handelingen geloofwaardiger te maken.

Hoe dan ook, als we Lucas accepteren als de auteur van Handelingen, zijn dit technisch gezien verwijzingen naar Lucas.

Hoeveel van de Bijbel heeft Lucas geschreven?

Het Evangelie van Lucas en het Boek Handelingen worden over het algemeen beschouwd als een tweedelige set, omdat ze allebei aan Theofilus zijn gericht, door dezelfde persoon lijken te zijn geschreven (zelfs als dat niet Lucas was), en gemeenschappelijke thema’s en taal hebben, zodat ze vaak worden aangeduid als Lucas-Acts.

Tussen deze twee boeken schreef Lucas maar liefst 27,5 procent van het Nieuwe Testament – dat is meer dan wie dan ook, inclusief Paulus.

Maar zowel Lucas als Handelingen zijn technisch gezien anoniem. Dus hoe weten we eigenlijk dat Lucas ze geschreven heeft?

Er is ruimte voor discussie, en sommige geleerden hebben betoogd tegen het auteurschap van Lucas, maar er is nooit een serieus alternatief geopperd, en er zijn nog steeds genoeg redenen om te geloven dat hij ze geschreven heeft.

Hierom.

Heeft Lucas het Evangelie van Lucas echt geschreven?

Het oudste bewaard gebleven manuscript van dit evangelie – de Papyrus Bodmer XIV, van rond 200 na Christus – eindigt met “Het Evangelie volgens Lucas.”

Irenaeus, een geestelijke die leefde van rond 130-202 n.Chr., legde vast wie elk van de evangelies schreef, inclusief deze:

“Ook Lucas, de metgezel van Paulus, legde in een boek het evangelie vast dat door hem werd verkondigd.” -Tegen Ketterijen, Boek III

C. Cliffton Black, een professor aan het Princeton Theological Seminary, merkt op dat Irenaeus “een leerling was van Polycarpus, die de apostel Johannes had gekend. Hij schrijft: “Ook Lucas, de metgezel van Paulus, heeft in een boek het evangelie opgetekend dat door hem werd verkondigd. Dit getuigenis, afkomstig van een leerling van een leerling van de apostel Johannes, is belangrijk. Bovendien, vanwege zijn vele reizen en zijn intieme kennismaking met bijna de gehele kerk van zijn tijd, moet wat deze getuige zegt over het auteurschap van het Derde Evangelie van grote betekenis worden geacht.”

Zoals we al eerder zeiden, verwees Tertullianus naar Lucas als “apostolisch”. In dezelfde passage van Tegen Marcion beweert Tertullianus dat Lucas de auteur was van het evangelie dat zijn naam draagt:

“Van de apostelen hebben Johannes en Mattheüs ons dus het eerst het geloof bijgebracht; terwijl van de apostolische mannen Lucas en Marcus het daarna vernieuwen.”

In Paedagogues verwijst Clement van Alexandrië, die leefde van ongeveer 150-215 n.Chr., naar passages in Lucas als dingen die Lucas heeft gezegd.

En Origenes van Alexandrië, die leefde rond 184-253 n.Chr., schreef over de oorsprong van elk evangelie in zijn commentaar op Matteüs:

“En ten derde, was dat volgens Lucas, het door Paulus aangeprezen evangelie, dat hij samenstelde voor de bekeerlingen uit de heidenen.”

Het fragment uit Muratorius – waarschijnlijk het oudste bewaard gebleven overzicht van de bijbelse canon – vermeldt Lucas als de auteur.

Eusebius van Caesarea – de vader van de kerkgeschiedenis met toegang tot ontelbare oude boeken – was waarschijnlijk het best in staat om een alternatieve auteur aan te dragen, maar hij heeft nooit gesuggereerd dat iemand anders dan Lucas dit evangelie heeft geschreven.

En gewoonlijk, als er ergens onenigheid over bestond, maakte Eusebius daar melding van – al was het maar om te spotten met mensen die het niet met hem eens waren. (Als hij het Internet had overleefd, zou Eusebius een goede blogger zijn geweest.)

Heeft Lucas echt het boek Handelingen geschreven?

De openingszin van Handelingen richt zich tot dezelfde persoon aan wie Lucas is geschreven – Theophilus – en verwijst naar “mijn vroegere boek,” wat een vrij overtuigend argument is dat Lucas en Handelingen door dezelfde persoon zijn geschreven. Zeker als je kijkt naar de overeenkomsten in stijl, taalgebruik en thema’s in de twee.

Daarnaast ondersteunt de vroege kerk dat Lucas ook dit deel heeft geschreven.

In Stromata schrijft Clement van Alexandrië:

“Het blijft dus dat wij het Onbekende begrijpen, door goddelijke genade, en door het woord alleen dat van Hem uitgaat; zoals Lucas in de Handelingen van de Apostelen vertelt dat Paulus zei: Mannen van Athene, ik bemerk dat u in alle dingen te bijgelovig bent. Want toen ik rondwandelde en de voorwerpen van uw eredienst bekeek, vond ik een altaar met het opschrift: Aan de onbekende God. Wie gij dus onwetend aanbidt, Hem verklaar ik u.'” (Nadruk toegevoegd.)

Argument tegen het auteurschap van Lucas

Volwassen en christelijke schriftgeleerden zijn het erover eens dat deze boeken beide door dezelfde persoon zijn geschreven, maar niet iedereen gelooft dat het Lucas was.

Het grootste argument tegen Lucas als de auteur van deze twee delen is dat er vermeende “inconsistenties” zijn tussen zijn verslag van Paulus’ zendingsreizen en Paulus’ eigen verslagen zoals opgetekend in zijn brieven. Sommigen beweren ook dat hij een verkeerde voorstelling geeft van Paulus’ theologie. Men zou verwachten dat een naaste metgezel van Paulus deze dingen juist weergeeft.

In Handelingen 9:19-30 lezen we bijvoorbeeld dat hij onmiddellijk na Paulus’ bekering tijd doorbracht met de gelovigen in Damascus, “vele dagen” predikte en uiteindelijk naar Jeruzalem kwam.

Maar Paulus zegt dat hij niet meteen naar Jeruzalem ging (Galaten 1:15-17), en dat hij “persoonlijk onbekend” was bij de christelijke gemeenten van Judea (Galaten 1:22).

Dit lijkt zeker een tegenstrijdigheid, maar de taal is dubbelzinnig. Handelingen specificeert niet hoeveel tijd er voorbij ging voordat Paulus naar Jeruzalem ging, noch betekent het feit dat Paulus “persoonlijk onbekend” was bij de kerken in het algemeen dat hij geen privé-ontmoetingen met de apostelen kon hebben gehad of dat de kerken nooit van hem hadden gehoord.

Sommigen beweren ook dat Handelingen 15:1-35, waarin het Concilie van Jeruzalem wordt opgetekend (waar de apostelen bepaalden dat niet-Joodse gelovigen de Wet van Mozes niet hoefden te volgen), in tegenspraak is met Paulus’ verslag van dezelfde gebeurtenis in Galaten 2:1-10.

Anderen beweren echter dat dit twee afzonderlijke gebeurtenissen zijn.

Er zijn een paar van dit soort gevallen waarin Paulus en Lucas elkaar lijken tegen te spreken, maar waarin de taal (en het genre van Handelingen als een oud historisch verhaal) ambigu genoeg is dat er ruimte is voor interpretatie.

Heeft Lucas de brieven van Paulus geschreven?

Sommigen geloven dat Lucas, als metgezel van Paulus, geholpen kan hebben bij het schrijven van enkele van zijn brieven. Paulus maakte af en toe gebruik van een amanuensis – een professionele schrijver die ofwel schreef wat Paulus dicteerde, ofwel werkte vanuit zijn hoofdpunten. (Zie bijvoorbeeld Romeinen 16:22.)

In geen van Paulus’ brieven wordt beweerd dat Lucas ze heeft geschreven, maar overeenkomsten in taal en theologie tussen Lucas-Acts en de pastorale brieven (1 Timoteüs, 2 Timoteüs, en Titus) hebben sommigen ertoe gebracht te beweren dat Lucas in feite een van Paulus’ amanuensi was.

Hoewel dit argument puur giswerk is. Er is eenvoudigweg niet genoeg bewijs om deze bewering te ondersteunen (of noodzakelijkerwijs te weerleggen).

Is Lucas een betrouwbare bijbelse auteur?

Luke is zowel geprezen als bekritiseerd om zijn nauwkeurigheid en aandacht voor detail. Sommigen prijzen zijn werk als een wonder van de oude geschiedenis, terwijl anderen het aan de kaak stellen als een verzinsel dat is ontworpen om een theologische agenda door te drukken.

Veel van het conflict concentreert zich op die dubbelzinnige passages die in strijd lijken met Paulus, maar er zijn ook af en toe historische discrepanties, zoals in Handelingen 5:36-37. Lucas schrijft een toespraak voor van een bekende Farizeeër genaamd Gamaliël (die volgens Handelingen 22:3 de leraar van Paulus was):

“Enige tijd geleden verscheen Theudas, die beweerde iemand te zijn, en ongeveer vierhonderd mannen schaarden zich achter hem. Hij werd gedood, al zijn volgelingen werden verspreid, en het liep allemaal op niets uit. Na hem verscheen Judas de Galileeër in de dagen van de volkstelling en leidde een bende mensen in opstand. Ook hij werd gedood, en al zijn volgelingen werden verstrooid.”

Het probleem hiermee is dat Judas eigenlijk vóór Theudas een opstand leidde, en dat Theudas pas vele jaren na de gebeurtenissen die in Handelingen 5 zijn opgetekend, in opstand kwam. (Met andere woorden, Gamaliël heeft het over iets dat nog niet gebeurd was.)

Ondanks dit soort gevallen vinden veel schriftgeleerden Lucas opmerkelijk betrouwbaar. Sommigen beweren zelfs dat deze “fouten” gewoon conventies zijn van het genre waarin Lucas schreef.

“Lucas’ verslag is geselecteerd en gevormd om zijn apologetische belangen te dienen, niet in weerwil van maar in overeenstemming met de oude normen van geschiedschrijving.” -Luke Timothy Johnson, Nieuw-Testamenticus

Lucas’ benadering – vooral zoals blijkt uit zijn openingsverklaring in Lucas 1:1-4 – imiteert duidelijk de historische methode, wat sommigen ertoe brengt om Lucas naast de vader van de historische methode te plaatsen, Thucydides (die leefde van 472 v.Chr. tot ongeveer 400 v.Chr.).

“Wat betreft de nauwkeurigheid van details en het oproepen van sfeer, staat Lucas in feite naast Thucydides. De Handelingen van de Apostelen is geen slordig product van vrome verbeelding, maar een betrouwbaar verslag …” -E.M. Blaiklock, professor in de klassieke talen aan de Universiteit van Auckland

Natuurlijk zijn er ook mensen die de betrouwbaarheid van Lucas afwijzen omdat hij wonderen en de goddelijkheid van Jezus beschrijft. Dit argument komt gewoon neer op wat iemand al gelooft over Jezus, want als je veronderstelt dat Jezus echt de zoon van God is, dan zou het niet als een verrassing moeten komen dat hij in staat zou zijn om dingen te doen die mensen niet kunnen – inclusief andere mensen in staat stellen om die dingen te doen.

Luke: Arts, evangelist, historicus

Voor iemand die zo’n groot deel van het Nieuwe Testament heeft geschreven, weten we niet erg veel over Lucas. Maar hoewel de details van zijn leven grotendeels verloren zijn gegaan voor de geschiedenis, leeft de bijdrage van Lucas aan het christendom en de wereld voort in het Lucasevangelie en het Boek Handelingen.

Zonder deze arts-die-historicus werd, zouden we enorme hiaten hebben in ons begrip van wat er na Jezus’ hemelvaart is gebeurd. Maar dankzij zijn zorgvuldige aandacht voor details en nauwgezette documentatie treden christenen over de hele wereld bijna 2000 jaar na zijn dood nog steeds in de voetsporen van de oorspronkelijke apostelen.